قرآن كريم

قرآن كريم، در بيش از صد و بيست آيه به اين معني اشاره فرموده كه اراده و خواست خداوند متعال بر اين است تا دوران حكومت شيطان را به پايان برد و بساط پيروان او را برچيند و حتماً بندگان صالح خويش را در همه جاي زمين، حكومت دهد و سراسر گيتي را به آنان بسپارد. چنان‌چه مي فرمايد:
"و لقد كتبنا في الذبور من بعد الذكر انّ الارض يرثها عبادي الصالحون"
"و البته ما پس از ذكر در زبور نيز نگاشتيم كه البته بندگان صالح من زمين را به ارث خواهند برد ." (انبياء/105)

چرا تنها به كتاب خدا اكتفا نمي‌كنيم ؟
شيوه نگارش و اسلوب كتاب خدا در عموم مباحث بر اين روال قرار داده شده كه در آيه يا آياتي به بيان كلي و صورت اجمالي مباحث پرداخته مي شود، سپس يكي از دو شيوه زير اتخاذ مي‌گردد:‌
1) در آيه يا آيات ديگري به درجه يا درجات، آن اجمال يا كليت را شرح و تفصيل مي‌دهد.
2) بسط و توضيح آن موارد كلي و مجمل را به شيوه وحي غيرقرآني، به پيامبر صلي اله عليه و آله تفهيم مي‌نمايد تا در قالب سنت يعني گفتار، كردار، يا تقرير اين معلم و مبين كتاب، به آگاهي بشر رسد.
به عنوان نمونه، در ميان فروع دين، عبادتي با اهميت‌تر از نماز نمي‌باشد. همه پيامبران، تمامي پيروان خويش را در همه‌جا‌ و همه‌حال به اين تكليف ارجمند فراخوانده‌اند. قرآن كريم نيز بيش از هر عبادت ديگر بر نماز سفارش فرموده است. با اين همه، هيچ يك از جهات جزئي و جوانب فرعي اين عبادت بزرگ از قبيل مقدمات، اذكار، كلمات، مبطلات، تعداد ركعات و … به ظاهر در كتاب خدا نيامده است.
اما با پيروي از دستور پيامبر اكرم صلي اله عليه و آله كه مي‌فرمايند:
"صَلّوا كما رأيتُمُوني اُصلّي"
"نماز بخوانيد آن گونه كه ديده‌ايد من نماز مي‌گزارم." (بحارالانوار، ج82، ص279)

امت اسلام توانسته، صدها نكته و مسأله در مورد مسائل مربوط به نماز بدست آورد كه بدون آنها، انجام شايسته اين عبادت پرعظمت امكان نداشت.
قرآن خود، نسبت به تعليم و فراگرفتن اين كتاب مقدس از پيامبر و معصومين عليهم السلام فرمان داده است. آيات زير نشان اين عقيده است:

"كما ارسلنا فيكم رسولاً منكم يتلوا عليكم آياتنا و يزكيكم و يعلمكم الكتاب و الحکمه ..." (بقره/151)
"همان گونه كه در ميان شما فرستاده‌اي، گسيل داشتيم تا نشانه‌هاي ما را بر شما بخواند و پاكيزه‌تان سازد و به شما قرآن و حكمت را بياموزد."

"و انزَلنا اِلَيكَ الذّكر لِتُبيّنَ لِلنّاس ما نُزّلَ اِلَيهِم …" (نحل/44)
"و اين قرآن را بر تو فرو فرستاديم تا آنچه بر مردم نازل شده را تو براي آنان روشن سازي."

"و ما اتيكم الرسول فخذوه و ما نهيكم عنه فانتهوا" (حشر/7)
"آنچه را پيامبر به شما فرمان داد پذيرا شويد و از آنچه شما را بازداشت، بپرهيزيد."

آيات فوق، به مسأله مهمي تذکر مي دهندکه گروهی از سرغفلت و بعضي عمداً به آن توجه نمی کنند؛ اين كه قرآن، نياز به معلم و مبين دارد. يعني فهم مطالب عميق و دقيق آيات و دست يافتن به معاني روشن و تفسير و تأويل آيات، از عهدة افراد معمولي خارج است.
به تعبير ديگر، اگرچه پروردگار متعال، قرآن كريم را به جهت هدايت انسان‌ها نازل فرموده است، ليكن راه صحيح استفاده از اين كتاب آسماني را مراجعه به معصومين عليهم السلام قرار داده است.

به دو دسته روايات ذيل از منابع شيعه و اهل سنت توجه فرمائيد:‌

• شيعه:
1ـ رسول خدا صلي الله عليه و آله:‌
"من فسّر القرآن برايه فقد افتري علي الله الكذب"
"هركس قرآن را بنا به رأي خويش تفسير نمايد، به تحقيق بر خدا دروغ بسته است." (تفسير برهان، ج1، ص18)
2 ـ امام صادق عليه السلام:
"ان الله علّم نبيه من التنزيل و التاويل فعلّمه رسول الله علياً"
"خداوند به پيامبرش دانش تنزيل و تأويل قرآن را آموخت، پس پيامبر خدا، آن را به علي ياد داد." (کنزالدقائق، ج3،ص44)
3 ـ امام صادق عليه السلام:‌
"نحن الراسخون في العلم و نحن نعلم تاويله"
"راسخان در علم، مائيم و مائيم كه تأويل قرآن را مي‌دانيم." (پژوهشي پيرامون قرآن کريم، رجبعلي مظلومي، ج3، ص88،ح4)

• اهل سنت:‌
1) در سه كتاب صحيح اهل سنت يعني مسند احمد بن حنبل و سنن ابوداوود سجستاني و صحيح ترمذي، از قول رسول خدا صلي الله عليه و آله چنين مي‌خوانيم:
"آگاه باشيد كه به راستي به من قرآن، و در كنارش همانند آن، داده شده است. به‌هوش باشيد كه زودي فردي مي‌آيد كه شكم سير، بر تخت خويش باشد (چون بر او حديثي از كلام من بازگويند) خواهد گفت: ميان ما و شما، كتاب خداي بزرگ است. پس آنچه را در آن حلال يافتيم، روايش دانيم و هرچه در آن حرام يافتيم، ‌ناروايش شمريم .
آگاه باشيد كه آنچه رسول خدا صلي الله عليه و آله حرام قرار داده، مانند آن است كه خدا حرام فرموده است." (مسند احمد بن حنبل، ج4، ص131و صحيح ترمذي، ج5، ص37، ش2664و سنن ابو داوود سجستاني، ج2، ص200،ح4)

2) ابوداوود، ترمذي، ابن‌ماجه، طبراني و حاكم نيشابوري نقل كرده‌اند كه رسول خدا صلي الله عليه و آله فرموده‌اند: "هرگز نبينم كسي از شما را،‌ كه پشت‌گرم بر مسند آراسته‌ی خويش، از آن‌چه به آن فرمان داده، يا از آن بازداشته‌ام، دستوري به او ‌رسد، پس بگويد: ما نمي‌دانيم! تنها آنچه را كه در كتاب خدا يافتيم، پيروي مي‌كنيم !!"(؟)
نتيجه اين كه، شيوه‌ی كتاب خداي متعال در بيان معارف و تعليمات ديني، اين است كه تذكري كلي راجع به موضوعي داده مي‌شود و شرح و تفصيل آن توسط پيامبر و ائمه معصومين عليهم‌السلام بيان مي‌گردد.

گزيده اي از آيات قرآن كريم درباره امام زمان عليه السلام بااستناد به تفاسير شيعه و اهل سنت:
1. «وعد الله الذين امنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم في الارض کما استخلف الذين من قبلهم و ليمكنن لهم دينهم الذي ارتضي لهم و ليبدلنهم من بعد خوفهم امنا، يعبدوننی لا يشرکون بي شيئا و من کفر بعد ذلک فاولئک هم الفاسقون» (نور/55)
خداوند كساني از شما را كه ايمان آورند و اعمال صالح پيش گرفتند، وعده داده است كه آنها را در زمين جانشين سازد، همانگونه كه كساني را قبل از ايشان جانشين ساخته بود.

شيعه
حضرت سجاد عليه السلام:
"...خداوند اين كار را براي آنها به دست مردي از ما انجام مي دهد، كه مهدي اين امت است، زمين را پر از عدل و داد مي كند، آن گونه كه از ظلم و جور پر شده است و هم اوست كه پيامبر صلي الله عليه و آله در حق او فرمود: اگر از عمر دنيا جز يك روز باقي نماند، خداوند آن يك روز را آن قدر طولاني مي كند تا مردي از دودمان من كه نامش، نام من است، حاكم بر زمين شود و صفحه زمين را پر از عدل و داد كند، آن گونه كه از ظلم و جور پر شده باشد." (تفسير برهان، ج4،ص145)

اهل سنت
علامه نيشابوري، در تفسير خويش به هنگام تفسير آيه "الذين يومنون بالغيب" در سوره بقره مي گويد:
"مهدي منتظر، كه خداوند در قرآن با گفتار خويش "وعد الله الذين امنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم في الارض ..." به او وعده داده است ..." (تفسير نيشابوري در حاشيه تفسير طبري، ج1، ذيل آيه)
______________________________________
2. «و نريد ان نمن علي الذين استضعفوا في الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثين» (قصص/5)
«و ما اراده كرديم بر آنها كه در زمين شعيف نگه داشته شده اند منت نهاده، آنان را پيشوايان خلق و وارثين ملك و جاه فرعونيان گردانيم »

شيعه
رسول خدا صلي الله عليه و آله ذيل آيه فوق مي فرمايند:
"آنها آل محــمد صلي الله عليه و آله هستــند كه خــداوند آن ها را بر مي انگيزد. پس آنان را عزيز و دشمنانشان را ذليل و خوار خواهد نمود." (غيبت طوسي، ص184)

اهل سنت
ابن ابي الحديد در كتاب خود "شرح نهج البلاغه" در مورد كلام علي عليه السلام "لتعطفن الدنيا علينا ..." مي گويد:
"... و اصحاب ما (اهل سنت) مي گويند، اين آيه وعده به امامي است كه مالك زمين خواهد شد و بر تمامي ممالك غلبه خواهد نمود..." (شرح نهج البلاغه ابن ابي الحديد، ج5، ص493)
______________________________________
3. "بقيه الله خير لكم ان كنتم مومنين" (هود/86)
اگر مومن هستيد، باقي گذاشته خدا، براي شما، بهتر است.

شيعه
مرحوم شيخ صدوق در كمال الدين از حضرت باقر عليه السلام چنين روايت فرموده است:
"اولين سخنراني كه حضرت حجت، بعد از ظهور مي فرمايد، اين آيه شريفه است. پس از آن، سـلام كننده اي بر آن حضــرت، ســلام نمي نمايد، مگر آنكه مي گويد: سلام بر تو اي باقي گذارده خداوند در زمينش." (تفسير اثني عشري، ج6، ص121، سطر8)

اهل سنت
دانشمند شافعي مذهب، "سيد شبلنجي" در كتاب "نور الابصار" حديثي طولاني از حضرت امام باقر عليه السلام نقل كرده است كه در قسمتي از آن چنين آمده است:
" پس هنگامي كه (مهدي) قيام كند، پشت به كعبه دهد و 313 تن از پيروان او نزدش گرد آيند. سپس اولين چيزي كه مي گويد اين است "بقيه الله خير لكم ان كنتم مومنين" سپس مي فرمايد "منم، بقيه الله و جانشين او و حجت او بر شما" پس از آن، كسي بر آن حضرت سلام نمي كند مگر اين كه مي گويد "السلام عليك يا بقيه الله في ارضه ..." (نور الابصار، ص172)
______________________________________
گزيده اي از فهرست آيات قرآن كريم كه تاويل و تفسير آن به حضرت مهدي عليه السلام اشاره دارد:

سوره بقره، آيات 1-3
سوره بقره، آيه 155
سوره آل عمران، آيه 200
سوره توبه، آيه 33
سوره توبه، آيه 36
سوره اسراء، آيه 33
سوره اسراء، آيه 81
سوره انبياء، آيه 105
سوره نور، آيه 35
سوره نور، آيه 55
سوره شعرا، آيه 227
سوره نمل، آيه 62
سوره صافات، آيه 83
سوره زخرف، آيه 28
سوره فتح، آيه 28
سوره صف، آيه 8
سوره ملك، آيه 30
سوره معارج، آيات 1-3
سوره فجر، آيات 1-4
سوره ليل، آيات 1-2
سوره قدر، آيه 5
سوره بينه، آيه 5
سوره عصر، آيات 1-3